Միզաքարային հիվանդություն հղիության ընթացքում

Միզաքարային հիվանդությունը հղիության ընթացքում ամենահաճախ հանդիպող պաթոլոգիաներից է: Երիկամների կամ միզածորանի քարեր հայտնաբերվում է 1:200 – ից մինչև 1:1500 հղիների մոտ: Միզաքարային հիվանդությունը հղիության ընթացքում կարող է առաջացնել մի շարք բարդություններ կապված մայրական օրգանիզմի և պտղի հետ, այդ թվում՝ երիկամային խիթ, միզային ինֆեկցիա, միզածորանի խցանում, որի արդյունքում կարող է զարգանալ վաղաժամ ծննդաբերություն, պրեէկլամպսիա, պտղաթաղանթի վաղաժամ պատռում և այլն: Պարզվել է, որ կրկնածինների մոտ միզաքարային հիվանդություն 3 անգամ ավելի շատ է հանդիպում առաջնածինների համեմատ: Մեծամասամբ հղիները միզաքարային հիվանդության գանգատներով դիմում են հղիության երկրորդ կամ երրորդ եռամսյակում:

Որո՞նք են հղիության ընթացքում զարգացող միզաքարային հիվանդության պատճառները:

Հղիության ընթացքում մայրական օրգանիզմում տեղի են ունենում մի շարք անատոմիական և ֆիզիոլոգիական փոփոխություններ, որոնց մանրամասները ներկայացված են հետևյալ հոդվածում: Միզաքարային հիվանդության զարգացման առումով առավել նշանակալի փոփոխություններն են միզածորանների և երիկամների բաժակ – ավազանային համակարգերի լայնացումը: Հղիության ընթացքում ֆիզիոլոգիական հիդրոնեֆրոզը նույնպես կարող է առաջացնել երիկամային խիթի պատկեր, որը անհրաժեշտ է տարբերակել միզաքարային հիվանդության պատճառով առաջացած հիդրոնեֆրոզից: Երրորդ եռամսյակում հղիների մինչև 90% - ի մոտ զարգանում է հիդրոնեֆրոզ՝ առավելապես աջ կողմից, որը պահպանվում է մինչև ծննդաբերությունը:

Հիդրոնեֆրոզի առաջացմանը նպաստում են ինչպես հորմոնալ այնպես էլ նաև մեխանիկական գործոններ: Պրոգեստերոնի ազդեցության տակ թուլանում են միզածորանների հարթ մկանները և մյուս կողմից արգանդի մեխանիկական ճնշման արդյունքում առաջանում է ուրետերոհիդրոնեֆրոզ կամ հիդրոնեֆրոզ:

Միզաքարային հիվանդության առաջացման մյուս նպաստող գործոնը հղիների երիկամների ֆիլտրացիայի ավելացումն է (30 – ից մինչև 50% - ով): Երիկամների ֆիլտրացիայի ավելացմանը զուգընթաց ավելանում է նաև մեզի հետ նատրիումի (հիպերնատրիուրիա), կալցիումի (հիպերկալցիուրիա) և միզաթթվի դուրսբերումը: Հիպերցալցիուրիայի արդյունքում ճնշվում է պարաթիրեոիդ հորմոնի արտադրությունը, ավելանում է ընկերքի կողմից արտադրվող 1, 25 դիհիդրօսիկալցիֆերոլի արտադրությունը և աղիներից կալցիումի ներծծումը, որից արդյունքում առավել խորանում է հիպերկալցիուրիան: Չնայած գործում են  նաև կոմպենսատոր մեխանիզմներ, այնուամենայնիվ որոշ դեպքերում հղիների երիկամներում առաջանում են քարեր, որոնք մեծամասմաբ լինում են կալցիում – ֆոնֆատային բաղադրության:

Ինչպե՞ս է ախտորոշվում միզաքարային հիվանդությունը հղիության ընթացքում:

Հղիության ժամանակ երիկամային խիթի ախտորոշումը կարող է դժվարացած լինել, այդ պատճառով մինչև 28% դեպքերում նախնական ախտորոշում դրվում է ապենդիցիտ, դիվերտիկուլիտ, ընկերքի շերտազատում:

Երիկամային խիթի ախտանշանը գոտկային շրջանի ցավերն են, որոնց ժամանակ կարող է նաև դիտվել մակրոսկոպիկ կամ միկրոսկոպիկ արյունամիզություն և/կամ միզային ինֆեկցիա: Հղիների մոտ երիկամային խիթի ժամանակ կարող են դիտվել նաև դող, սարսուռ, ջերմության բարձրացում, սրտխառնոց, փսխում:

Լաբորատոր հետազոտություններ՝

Մեզի ընդհանուր հետազոտություն – հնարավոր է էրիթրոցիտների, լեյկացիտների քանակի ավելացում:

Սոնոգրաֆիկ հետազոտություն – համարվում է անվնաս, սակայն մեծացած արգանդը խոչընդոտում է միզածորանների վիզուալիզացիային: Նման սեպքերում գնահատվում է նաև Դոպլեր ռեժիմով միզածորաններից մեզի արտահոսքը, որը անուղղակի ցուցանիշ է միզածորանի անցանելիությունը գնահատելու համար: Մյուս ցուցանիշը, որը կարող է օգնել միզածորանի քարի ախտորոշման համար երիկամների անոթների ռեզիստենտականության ինդեքսն է: Հղիների մոտ գերձայնային հետազոտությամբ հնարավոր է լինում ախտորոշել միզաքարային հիվանդության դեպքերի մինչև 60% - ը:  

Մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա – անվնաս մեթոդ է, սակայն քանի որ կալցիումը չի երևում ՄՌՏ հետազոտությամբ, ապա քարի մասին կարելի է ենթադրել, երբ միզածորանում երևում է լցման դեֆեկտ: Փոքր քարերը այս հետազոտությամբ չեն հայտնաբերվում:

Ցածր ճառագայթմամբ համակարգչային շերտագրում – հղիի և պտղի համար ցածր վնասակարության հետազոտություն է, որի ճշգրտությունը բավականին բարձր է: Մաքսիմալ թույլատրելի ճառագայթման դոզան 50 mGy է:

Հղիության ժամանակ միզաքարային հիվանդության բուժական մոտեցումները:

Հղիների մոտ միզածորանի քարի արտահոսքի հավանականությունը չի տարբերվում ոչ հղիներից: Քանի որ 50 – 80% - դեպքերում հնարավոր է քարի արտահոսք, ապա սկզբնական շրջանում նշանակվում է դեղորայքային բուժում, եթե հղիի վիճակը թույլ է տալիս կամ լաբորատոր հետազոտություններով չկան լուրջ շեղումներ, որոնց դեպքում ցուցված է կատարելու վիրաբուժական միջամտություն:

Ցավազրկողներից ոչ ստերոիդային հակաբորբոքիչ դեղամիջոցները հակացուցված են հղիության երրորդ եռամսյակում, քանի որ պտղի մոտ կարող են բերել զարկերակային ծորանի վաղաժամ փակման և թոքային հիպերտենզիայի:

Միզաքարային հիվանդությամբ հղիների 1/3 – ի մոտ միզածորանի քարի արտահոսք տեղի չի ունենում, և կարիք է լինում կատարելու միզածորանի ստենտավորում կամ պերկուտան նեֆրոստոմիա՝ երիկամից մեզի հոսքը ապահովելու նպատակով: Իսկ քարափշրումը կատարվում է ծննդաբերությունից հետո: Միզածորանի ստենտավորման ժամանակ պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ հիպերկալցիուրիան նպաստում է ստենտի կրակալման: Հետևաբար խորհուրդ է տրվում 4 – 6 շաբաթը մեկ անգամ կատարելու ստենտի փոխում հետագա բարդություններից խուսափելու նպատակով:

Պերկուտան նեֆրոստոմիա կատարվում է միայն այն դեպքերում, երբ միզածորանի ստենտի անցկացումը չի հաջողվում մխրճված քարի պատճառով:

Վերջին տարիներին նաև առաջարկվում է կատարելու միզածորանի քարի էնդոսկոպիկ փշրում երկրորդ եռամսյակում, սակայն մինչև 9% դեպքերում դիտվել են տարբեր բարդություններ:

Հղիության ընթացքում հեռահար քարափշրումը արգելված է:

Ամփոփելով վերոնշյալը քարափշրման միջամտությունները մեծամասամբ կատարվում են ծննդաբերությունից հետո: